Druga połowa oświecenia to, szczególnie pod względem politycznym, trudny czas dla Polski – filary stabilności politycznej, gospodarczej oraz kulturalnej przestały pełnić swą rolę, a kraj zaczął chylić się ku upadkowi.
Być może stąd przekonanie o utylitaryzmie sztuki. Tworzenie przy założeniu, że sztuka powinna być użyteczna, przekazywać wzorce osobowe oraz wdrażać założenia epoki w życie – edukować, pełnić funkcję dydaktyczną.
Literatura oświecenia niejednokrotnie omawiała problem sytuacji kraju, postaw społecznych i wad narodowych Polaków.
Motyw patriotyzmu znajdziesz w takich utworach jak:
“Do króla” Ignacy Krasicki
“Mazurek Dąbrowskiego” Józef Wybicki
“Hymn do miłości ojczyzny” Ignacy Krasicki
patriotyzm romantyczny
Romantyzm to dla Polski kontynuacja okresu zaborów. Kwestia dotycząca odzyskania niepodległości martwiła wielu romantycznych twórców. Nawet wtedy, gdy nie zachęcali oni do walki o ojczyznę, ciepło ją wspominali i pisali o swojej nostalgii (tęsknocie za krajem).
Postawa patriotyczna była na tyle bliska sercom romantycznych twórców, że w literaturze popularne stały się postawy trzech wieszczów, mające doprowadzić do wyzwolenia kraju: winkelriedyzm (Kordian), mesjanizm (Dziady cz. III) oraz mniej znany prowidencjalizm (Nie-Boska komedia).
Motyw patriotyzmu odnajdziesz w wielu romantycznych dziełach, jak np.:
