Romantyczny bunt występuje wobec zastanego świata, rzeczywistości, racjonalizmu.
Widoczny jest w takich utworach jak „Romantyczność” (bunt przeciw dotychczasowym, klasycznym, oświeceniowym ideałom reprezentowanym przez starca), „Dziady cz. III” (bunt wobec Boga) oraz w „Kordianie” (bunt wobec władzy).
Wielu romantyków żyje w konflikcie ze społeczeństwem, z racjonal- nymi przekonaniami, a nawet z własnymi uczuciami (nieszczęśliwe zakochania i samobójstwa).
Postawa indywidualistyczna romantyków również wynika z buntu wobec społeczeństwa i chęci działania na własną rękę, według własnych zasad.
pozytywizm – motyw pracy
praca ukazana jest m.in. poprzez koncepcję pracy u podstaw oraz pracy organicznej. Widoczne są one w postawie Wokulskiego (“Lalka”), który pomaga m.in. prostytutce Mariannie w otrzymaniu godziwej posady.
Wokulski pracując realizował swój potencjał i talent przedsiębiorczy, pomnażając swój majątek. Praca dla tego bohatera nie była już tylko źródłem utrzymania, stanowiła ona też bilet do wyższych sfer społecznych (choć jak wiemy, nie przez wszystkich respektowany).
Motyw pracy pojawia się także w innych dziedzinach sztuki:
na obrazie „Kobiety zbierające kłosy” Milleta widoczne są trzy kobiety, wykonujące swoją pracę w polu. Są one pochylone, skrupulatnie wybierając kłosy, ubrane w długie suknie oraz far- tuchy, mają także nakrycia głowy. Ich skóra jest śniada, co może świadczyć o pracy w pełnym słońcu całymi dniami. Ich ręce są nabrzmiałe, opuchnięte, zmęczone wielogodzinną aktywnością. W tle widoczne są inne osoby składujące siano na stosy. Dla bohaterów tego dzieła praca jest warunkiem przetrwania, przeżycia zimy, jest niezbędnym elementem ich bytowania.
